ADALAR POSTASI

24.08.2023

ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK ve İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANLIĞI
İSTANBUL İL MÜDÜRLÜĞÜ’ne,

İMAR PLANINA İTİRAZ EDEN:
 
KONU: 28.07.2023 tarihinde ilan edilen Marmara Denizi ve Adalar Özel Çevre Koruma Bölgesi, İstanbul İli, Adalar 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve 1/1000 Ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı’na karşı ilan askı süresi içerisinde itirazımın sunulması hakkındadır.
 
AÇIKLAMALAR:

1. Marmara Denizi ve Adalar Özel Çevre Koruma Bölgesi, İstanbul İli, Adalar 1/5000 ölçekli koruma amaçlı nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli koruma amaçlı uygulama imar planı 28.07.2023 tarihinde ilan edilmiş ve ilan askı süresi bu tarihte başlamıştır. Aşağıda gerekçelerini belirttiğim sebeplerle hukuka aykırı planlara itiraz ederim.
    
   PLANLAR YETKİSİZ KURUM TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR
2. 4 Kasım 2021 tarih ve 4758 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile “Marmara Denizi ve Adalar Özel Çevre Koruma Bölgesi” ilan edilmiştir. İstanbul İli, Adalar ilçesi de ilan edilen “Özel Koruma Bölgesi” içerisinde kalmaktadır. Bu kararla birlikte Adalar İlçesinde koruma amaçlı imar planı hazırlama yetkisi Belediyeden, Bakanlığınıza geçmiştir. Ancak bu kararın iptaline yönelik açılmış olan dava halen Danıştay 6. Dairesinde 2022/136 Esas Numarası ile derdesttir. Kararın iptal edilmesi durumunda Bakanlığınızın imar planı hazırlama yetkisi geriye dönük olarak ortadan kalkacaktır. Yetki unsuru idari işlemin geçerlilik şartlarından bir tanesidir. Yetki unsurunun ortadan kalkması halinde idari işlem de sakatlanmış olacaktır. Bu durum ileride telafisi mümkün olmayan zararlar meydana getireceğinden Özel Çevre Koruma Bölgesi ilanına karşı başlatılmış olan hukuki süreç tamamlanmadan Bakanlığınız tarafından imar planı hazırlanmış olmasına öncelikle yetki yönüyle itiraz ediyorum.  
    
   PLANLAR HUKUKA AYKIRI ŞEKİLDE HAZIRLANMIŞTIR
3. İmar planları başta Anayasa ve Kanunlar olmak üzere hukuka uygun şekilde hazırlanması gereken düzenleyici idari işlemlerdir. İtiraz konusu planlar ise hem Anayasaya, hem Kıyı Kanununa, hem de sair mevzuata aykırı şekilde hazırlanmıştır. İmar Planlarının hangi esas ve ilkelere uygun şekilde hazırlanması gerektiği Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde açık şeklide izah edilmiştir. Yönetmeliğin 7. maddesinde genel planlama esasları, 27. maddesinde ise koruma amaçlı planların planlama ilkeleri belirtilmiştir. İtiraz konusu planlar koruma planlarıdır, planlar bu yönüyle hem 7. maddede, hem de 27. maddede belirtilen ilke ve esaslara uygun şekilde hazırlanmış olmalıdır. Ancak itiraz konusu planlarda bu esas ve ilkelere uyulmamıştır. Özellikle 7. maddenin (a), (f), (ğ), (h), (j) bentleri ile 27. maddenin (ç), (g), (h), (ı) bentlerinde belirtilen esas ve ilkelere uyulmadığına yönelik tespitlerimizi itiraz dilekçemiz ile dikkatinize sunmak isteriz.
    
4. Adalar ilçesinin en önemli doğal özelliği kuşkusuz coğrafi olarak adalardan oluşmasından mütevellit kıyılarıdır. Ancak adaların korunması amacıyla hazırlanmış olan imar planlarında kıyılara yer verilmemiştir! Yeni imar planı çalışması yapılmadan önce yeni kıyı kenar çizgisi tespiti yapılmamıştır. İtiraz konusu planda ise mevcut kıyı kenar çizgisini olumsuz şekilde etkileyecek önemli değişikliklere gidilmiştir. Örneğin planda Burgazada 107 Ada 18 Parsel ve 107 Ada 17 Parselde 2000 m2 inşaat alanına sahip olacak bir otel inşaatına izin verilmektedir. Kıyı kenar çizgisi düzenlenmeden bu alanın bir turizm alanına çevrilmesi durumunda kuşkusuz adanın kıyı kenar çizgisi ihlal edilecek, kamunun kıyıdan faydalanmasının önüne geçilmiş olacaktır. Böyle bir durumda kamu yararından bahsedebilmek mümkün değildir. Bu alanın ayrıca hali hazırda önemli bir bölümü yeşil alandır. Alanda ayrıca tek katlı, doğa ile uyumlu evler, konser ve tiyatro gibi etkinliklerin düzenlendiği cennet bahçesi isimli işletme ve eksiden 3 adet tenis kortunu barındıran şu anda atıl durumda olan spor tesisi bulunmaktadır. Ayrıca yine bu alanda kıyıya sıfır konumunda İSKİ deşarj istasyonu bulunmaktadır. Cennet Bahçesi isimli eski kır gazinosu adada 1903 yılında faaliyete başlamış, tarihi ve kültürel değeri olan bir yerdir. Halen de adanın kültür sanat ihtiyacı için önemli bir gereksinimi karşılamaktadır. Burgazada’nın önemli tarihi mimari yapılarından Aya Yorgi Karibi Manastırı ve Kilisesi de bu parsele bitişik konumdadır. Planda bu iki parsele 2000 m2 inşaat alanlı bir turizm alanı konumlandırılmıştır. Bu değişiklik açıkça yönetmeliğin 7. maddesinin (f) bendinde belirtilen tarihi ve kültürel değerlerinin koruma ve kullanma dengesinin sağlanması esasına ve (h) bendinde belirtilen geleneksel dokunun korunması esasına aykırıdır. Bu alanın itiraz konusu planlarla otele dönüştürülmek istenmesi ayrıca yönetmeliğin 27. maddesinin (h) bendine de açıkça aykırılık teşkil etmektedir. Anılan düzenlemeye göre; koruma amaçlı imar planlarında sit alanının bütününü olumsuz etkileyecek, mevcut korunması gerekli değerleri bozacak ya da yok edecek, geleneksel kentsel doku özelliğini olumsuz yönde değiştirecek yeni işlev dönüşümlerine ilişkin plan değişikliği yapılamaz.
    
5. İtiraz konusu planlarda hiç dikkate alınmayan bir diğer esas yönetmeliğin 7. maddesinde belirtilen afet, jeolojik ve doğal verilerin esas alınması esasıdır. Planda özellikle tüm adalıların ortak endişesi olan deprem riskine yönelik hiçbir çalışma yapılmamıştır. Olası bir deprem anında adaların mevcut yaz nüfusu ile tahliyesinin ne şekilde yapılabileceği belirsizliğini korurken yeni plan ile birçok yeni konut alanı imara açılmış, adaların nüfusunun artması öngörülmüştür. Risk durumunda gerekli su sarnıçlarından yapı statiğine, yangın önlemlerinden alternatif gıda meselesine kadar çok sayıda kesişimsel konu vardır. Afet anında su kaynakları, anakara ile bağlantının kopması durumunda gıda kaynağı olabilecek bostanların yerleri ve yeterliliği konusu muğlak bırakılmıştır. Günümüzün risk koşullarına, iklim felaketine karşı önlemlere yine itiraz konusu imar planlarında hiç yer verilmemiştir. Toprak kayması, heyelan ve tsunami tehlikesi olan yerlerde sosyal tesis, günübirlik tesis alanı yapılması öngörülmüştür. Binaların deprem ve diğer afetlere karşı dayanıklı hale getirilmesi için hayati önem taşıyan kentsel dönüşüm itiraz konusu planlarda ele alınmamış, mevcut bina stoğunun yükseklik izninin kentsel dönüşüm kapsamında binanın yenilenmesi halinde korunabileceğine ilişkin hiçbir plan notu düşülmemiş veya alternatif çözüm önerileri getirilmemiştir. Plan bu yönüyle de yönetmeliğin 27. maddesinin (c) bendinde belirtilen yapı stokunun deprem, sel baskını, heyelan, yangın, kaya düşmesi ve benzeri afetlere karşı daha dayanıklı ve güvenli hale getirilmesine ilişkin hedefler belirlenmesi, stratejiler geliştirilmesi gerekliliğine de uymamıştır.  
    
6. Yine Burgazada’nın en önemli korunması gereken doğal alanlarından Marta Koyu olarak anılan koy ve çevresi için hiçbir özel koruma tedbiri alınmamıştır. Bilakis bu alanın çevresi için günübirlik turizm alanı ve yeni konut alanları ayrılmıştır. Oysa yönetmeliğin 27. maddesinin (ç) bendinde imar planlarının hazırlandığı alanın nitelikleri gözetilerek doğal yapısına ilişkin yapılmış araştırmaların değerlendirilmesi gerektiği, (h) bendinde ise mevcut korunması gerekli değerleri bozacak nitelikte işlev dönüşümlerine ilişkin plan değişikliğinin yapılamayacağı belirtilmiştir. Planlar bu yönüyle de hukuka aykırıdır.
    
7. Planlar hazırlanırken yönetmeliğin 27. maddesinin (g) bendinde belirtilen planlama aşamasında sit alanı sınırları içerisinde tescilli olmayan ancak tescile konu olabilecek kültür ve tabiat varlıkları hakkında envanter çalışması yapılarak ilgili kurul veya komisyonların onayına sunulur kuralı da görmezden gelinmiştir. Adalar ilçesinde birçok tescilsiz modern mimari örneği yapı bulunmaktadır. Bu yapıların önemli bir kısmı İBB tarafından 2010 yılında hazırlanan 1/5000 ölçekli Adalar Koruma Amaçlı Nazım İmar Raporunda da belirtilmiştir. Modern mimari örneği olan ve adanın dokusuna önemli katkıları bulunan bu yapıların tescil edilmesi için birçok çalışma yürütülmüş fakat hali hazırda yapıların önemli bir bölümünün tescili tamamlanmamıştır. Gerekli tescillerin yapılmadan itiraz konusu planların onaylanması pek çok yapının kaybedilmesi riskini de beraberinde getirecektir. Adalar’ın yapı stoğunun eksiksiz şekilde kültürel miras envanteri çıkarılıp gerekli koruma prosedürleri tamamlanmadan “koruma amaçlı” bir imar planından bahsedilemez.
    
8. Son olarak yönetmeliğin 7. maddesinin (j) bendinde belirtilen katılımcı demokratik plan hazırlanması gerekliliğine değinmek isterim. İlgili düzenlemede; planların hazırlanmasında plan türüne göre katılım sağlanmak üzere anket, kamuoyu yoklaması ve araştırması, toplantı, çalıştay, internet ortamında duyuru ve bilgilendirme gibi yöntemler kullanılarak kurum ve kuruluşlar ile ilgili tarafların görüşlerinin alınması esastır denilmiştir. Her ne kadar imar planı çalışmaları esnasında Adalar’da konuya ilişkin toplantılar düzenlenmiş olsa da bu toplantılarda toplanan görüşler hiçbir surette itiraz konusu planlarda dikkate alınmamıştır. Örneğin Adalar’da ulaşımla ilgili elektrikli araçlara dönüşüme ilişkin son yıllarda muazzam değişiklikler yaşanmıştır. Fakat planda bu değişimin hiçbir yansıması görünmemektedir. Bir ulaşım planı yapılmamıştır. Yine lojistik Adalar’ın çok önemli bir sorunudur fakat lojistik, kamuya ait araçların bekleme yerleri gibi Adalılar’ın asıl çözüm bulunmasını istediği konulara ilişkin hiçbir çözüm önerisi getirilmemiştir.
    
9. Adalar UNESCO Dünya Mirası listesine girmeye aday olan ve buna ilişkin resmi bir süreç yürüten çok kıymetli bir coğrafyadır. Titizlikle hazırlanması gereken koruma amaçlı imar planlarında en çok önem verilmesi gereken konulardan biri de yapılacak plan ile Adalar’ın UNESCO Dünya Mirası listesine girebilmesini sağlamak olmalıyken maalesef hazırlanan planla bu amaçtan uzaklaşılmıştır.
    
   Netice ve Talep: Yukarıda açıklanan sebeplerle, 28.07.2023 tarihinde ilan edilen Marmara Denizi ve Adalar Özel Çevre Koruma Bölgesi, İstanbul İli, Adalar 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve 1/1000 Ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı’na karşı ilan askı süresi içerisinde itiraz eder, planların iptal edilmesini talep ederim.
    
   Saygılarımla,