ADALAR POSTASI

BÜYÜKADA DOĞAN BEY SOKAĞI’nda
ASIRLIK IHLAMUR AĞACI’nın ve dibindeki UMUT FİLİZLERİ’nin üzerinden
TRAFİK CANAVARI’na YOL mu verilecek?
#direnıhlamurağacı
)O(

İSTANBUL ADALARI
KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI
KORUMA DERNEĞİ

Sayı : 183

Konu : Büyükada Doğanbey Sokağı yol ve kaldırım yapımıyla ilgili
(4 sayfa metin ve 15 sayfa resimli ek olmak üzere toplam 19 sayfa)

Büyükada, 23 Eylül 2013

T.C. İstanbul Adalar İlçesi Belediye Başkanlığı’na
Altınordu Caddesi, Büyükada, TR-34970 Adalar – İstanbul

Adalar İlçesi Büyükada Doğanbey Sokağı’nda geçenlerde yapılan İSKİ kanalizasyon çalışması sırasında sokağın ve kaldırımlarının yapısı kısmen bozulmuştur.

Büyükada Doğanbey Sokağı yapısı ve görünüşüyle korunması gereken TİPİK BİR ADA SOKAĞI’dır. Doğanbey Sokağı Adalar’ın kent yapısı olarak henüz bozulmamış nadide sokak ve kaldırımlarının en güzel örneklerinden biridir.

Bu sokağın ve kaldırımlarının 2005 yılından bugüne kadarki hali (şimdiki bozulmuş hali de dahil olmak üzere) Ek’teki fotoğraflarda görülmektedir.

Belediyemizden bu sokağın ve kaldırımlarının eski yapısının bozulmaması ve gerekli kanalizasyon çalışmaları sırasında bozularak İSKİ tarafından onarılan yerlerinin dışında kalan –örneğin beton bisiklet hattının- eski haline getirilmesi konusunda gereken titizliğin gösterilmesini rica ediyoruz.

Bilindiği gibi Adalar İlçesi’nin meydan, sokak ve kaldırım yapıları özellikle son 30 yıl içinde hunharca bozularak değişime uğratılmıştır. Nasılsa bir tesaüdüf eseri elimizde kalmış Eski İstanbul’un çok önemli bir kent kültür parçası olan Adalar’ın bu yapısının titizlikle korunması kültürel ve yasal bir zorunluluktur.

Doğanbey Sokağı’nın iki sokak ötesindeki çok benzer yapıdaki Hüseyin Hakkı Bey Sokağı yanlış yol ve kaldırım onarımının nasıl bir felaketle sonuçlandığını göstermektedir. Elbette bu sokağın da en kısa zamanda burada işaret ettiğimiz şekilde olması gerektiği gibi düzeltilmesini istiyoruz.

Doğanbey Sokağı’nın şu andaki döşemesi altında bulunan Ada sokaklarına özgü eski orjinal taş döşeme geniş çapta üstü betonla örtülmüş olmakla tesadüfen korunmuştur. Bunun yeniden ortaya çıkarılması muhakkak ki ulaşılması gereken hedeftir. Ancak son yapılan İSKİ kazısı ve tahribatının giderilmesi önceliğiyle özellikle şu onarımın dikkatli bir şekilde derhal yapılması gerekmektedir:

a) Son İSKİ onarımıyla birlikte şu anda yok edilmiş bulunan beton bisiklet ve el arabası ulaşım hattının kırılan kısmının yapılması gerekmektedir.

b) Her eve bir rögar konulması sırasında kırılan eski basamakların toprağa karılmasıyla kabarmasından dolayı kod yükselmesiyle karşılaşılmıştır ve bunun eski kod esas alınarak –asla toprak tahliye edilmeden üzerinden silindir geçirilerek!- alçaltılması gerekmektedir.
Şu anda toprakla baştan savma doldurulan kazı şeridi kısmen de olsa bazı evlerin (örneğin Doğanbey Sokak No. 13’ün) giriş katı seviyelerinin üstüne çıkmış bulunmaktadır.

c) Özellikle sokağın temel yapısını tamamen bozacak bir parke taşı döşenmesi ya da asfaltlanması sokakta yağmurlu ve karlı havalarda bisiklet, el arabası ve özellikle yaya ulaşımı engellenmiş olacaktır.
Doğanbey Sokağı gibi yüksek irtifadaki dik yokuşlu kuzey rüzgârlarına açık sokaklarda topraksız bir hat bırakmayan uygulamalar karlı ve yağmurlu havalarda aşırı kayganlığa yol açacağı için son derece tehlikelidir.

Esef verici bir belediyecilik örneği olarak bundan önceki belediye yönetiminin tüm itiraz ve hatta sokak sakinleri tarafından toplanmış imzalara rağmen Büyükada Akakçe Sokak’ta yapmış olduğu eski arnavut kaldırımı döşemeyi örterek asfaltlamanın doğurduğu yanlış sonuçlara bakılabilir.

Eskiden Doğanbey Sokağı’nın dik eğimi gözönüne alınarak yokuşu tırmananların kolaylıkla çıkmalarını sağlayacak bir biçimde ortası toprak, her iki yanıysa –korunması gereken eski ada kaldırımlarından ekte fotoğrafı da görülen Kanarya Sokağı örneğinde olduğu gibi- doğal ada taşından örülü olan yol, boylu boyunca geniş aralıklarda ince ve alçak silmelerle bölümlenmiştir.
Böylelikle yağmur suyunun da yüksekten dik eğim ve uzun mesafede hızlı debiyle sel olup akması engellenmiştir. (Aynı zamanda bu suyun Doğanbey Sokağı’ndaki ıhlamur ağacının dibinde bulunan sarnıca toplanarak gerektiğinde (yangın, su kesintileri) halinde kullanılmak üzere birikmesi de sağlanmıştır.)

Oysa zaman içinde sokağın her iki yanına farklı yüksekliklerde sık aralıklarla yapılmış beton basamaklar yokuşu çıkmakta olanları gereksiz yere zora koşmaktadır.

Üstelik kuzey rüzgârlarına açık olan yüksek irtifadaki Doğanbey Sokağı kar yağdığında -Ada’nın diğer kısımlarında karın kısa bir süre içinde erimesinin aksine- günlerce karlı ve buzlu kaldığından, ortası toprak vaktiyle iki yanı doğal taş örgü olan yol dokusu, dik yokuşu inenlerin kayıp düşme riskini en aza indirmekteydi.
Halbuki zaman içinde sokağın her iki yanına dökülen beton merdivenlerin basamakları, sonbahar yağmurlarıyla birlikte yosun tutmaya başlayıp hele de kar yağıp da buz tuttuğunda -yol boyunca uzanan demir trabzana rağmen- güvenle yürünemez hale geldiğinden, sokak sakinleri ancak ortadaki toprak yolu kullanabilmektedir.

Ayrıca 2006-2007 yılları ve sonrasında doğalgaz, su, elektrik, telefon hattı kazılarında sokakta çalışan kepçelerce tamamen yok edilen geniş aralıklarla duvardan duvara bölmeli gayet ince ve alçak setlerin tahribinden sonra çok yanlış bir şekilde sokak boyunca hızla akan yağmur suyunu kesmek üzere yokuşun başına yolun da yolcusunun da bir üst sokağa kavuşmasını zorlaştıran yüksek beton kaldırım bordürler konulmuştur.

d) Sokağın orta bölümünün kendiliğinden bitebilecek ve serpilebilecek tercihen adaçayı, kekik, nane, hodan nevii nebatatla çiçeklendirilmesi ve türlü tahribattan korunarak arda kalmış ağaçların ve diğer bitki örtüsünün muhafazası doğru olacaktır.
Doğanbey Sokağı’nda ya da Heybeliada’da Çiçekli Dağ Sokağı’nda ve Adalar’ımızda daha birçok örneğinde olduğu gibi bu tip sokakların ortasındaki ağaç ve çiçek gibi bitki yapısının da korunması gerektiği açıktır.
Doğanbey Sokağı’nda toprak yol yanı sıra doğal taş örgü kaldırımların arasından kendiliğinden çıkan adaçayı, dağ nanesi, kekik, ıtır, hodan benzeri bitkiler güzel görünümleri ve mis kokularıyla evlerin bahçe duvarlarından sarkan kış yasemini, begonvil, yasemin, mor salkımlarla bütünlüklü, Ada’ya özgü kimlikli güzeller güzeli bir sokak dokusu oluşturmaktaydı.

Doğal ve Kentsel SİT Alanı olan Adalar’da bu her iki dokuyla bütünlüklü olan toprak ve doğal taş döşeme yol yerine böylesi dik bir yokuşta ne fayton ne de zaten yasak olan motorlu araçların işlemesi mümkün değilken sokak sakinlerinin gerçekte konfor ve rahatını ve dahası sağlığını yok sayacak asfalt ya da beton kilit taşı bir yol yapılması suretiyle trafiğe açılması söz konusu olamaz. İtfaiye aracının hortumu Doğan Bey Sokağı’nın üst tarafındaki Türkoğlu ve alt tarafındaki Şemsi Molla Sokakları’ndan her yere uzanabilir. Gerektiğinde Doğanbey Sokağı üzerinde gideceği mesafeye en yakın bu iki sokaktan birine gelecek ambulansa hasta şimdiye kadar olduğu gibi sedyeyle taşınabilir.

Doğanbeyi Sokağı’nda biri kaldırımda diğeri yolun ortasında anıtsal iki ıhlamur ağacı yanı sıra aylandız ve zakkum ağaçları bulunduğundan kimilerinin arasıra gündeme getirdiği gibi sokağın araç trafiğine açılması zaten söz konusu olamaz.

Nerede kaldı ki Büyükada Doğanbeyi Sokağı’nda ev alanlar, kiralayanlar Adalar’ın tarihi boyunca kanun hükmüyle korunmaya alınmış doğal ve kentsel değerlerini akıllarına esen bu ve benzer bahanelerle keyiflerince değiştirmek şöyle dursun tüm bu hususları baştan kabul etmiş sayılır.

Belediyemizin bu konuda gerekli titizliği göstereceğinden emin olmak istiyoruz ve bu vesileyle:

1. Adalar İlçesi’nin bugüne kadar bozulmadan gelebilmiş meydan, sokak ve kaldırımlarının görsel malzemesiyle birlikte bir dökümü (envanteri, arşivi) olup olmadığının,

2. Adalılar’ın bu döküme (envantere, arşive) ne şekilde ulaşabileceğinin,

3. Belediyemizin hangi yazılı yönetmelik, tüzük ve uyulması gereken kurallar bütünüyle Adalar’ın meydan, sokak ve kaldırımlarıyla ilgili kentsel SİT özelliğini korumakta olduğunun,

4. Meydan, sokak ve kaldırımların onarım ve yenilenmesinde belediye çalışanlarına ya da ihaleyle işin devredildiği şirket ya da kuruluşlara ya da İSKİ, İGDAŞ, PTT, AYEDAŞ gibi kamu denetimindeki kuruluşlara korunması gereken bu kent yapısıyla ilgili bağlayıcı ve cezai yaptırıma tabî ne gibi yazılı talimat ve “dikkat edilmesi gerekenler kataloğu” verildiğinin,

5. Belediyemizde Adalar’ın 1983’ten bu yana bozulmuş olan meydan, sokak ve kaldırımlarının korunması gereken eski haline getirilmesiyle ilgili herhangi bir karar, plan ve projesi olup olmadığının,

derneğimize yazılı olarak bildirilmesini diliyoruz.

Saygılarımızla,

Arif Çağlar
(Başkan)

Ek 1: Doğanbey Sokağı eski halini gösterir fotoğraf [1]

Ek 2: Büyükada Doğanbey Sokağı’nın 2005 yılından bugüne kadarki görünümünün fotoğrafları [2-5]

Ek 3: Doğanbey Sokağı yeni halini gösterir fotoğraf [6-15]

Ek 4: Ada orjinal taş döşeme fotoğrafları [16 Kanarya Sokak’ta doğal ada taşından orjinal kaldırım döşemesi, 17-18 Albayrak Sokak’ta evvel zeman taş döşeme ada kaldırımlarına selam çakan duyarlı bir uygulama…]

İSTANBUL ADALARI
KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA DERNEĞİ
Güzeller Sokağı No. 30 Büyükada – İstanbul
e-posta: adalarkoruma@adalarkoruma.org
elektronik ağ: www.adalarkoruma.org