#Burgazadası’nda Dr. Medeni Bey Sanatoryumu…
Semra Germaner’in aziz hatırasına saygıyla…
Bostancı’da Gezintiye Çıkmış Maşlahlı Hanımlar yanı sıra Kaşıkadası sahillerinde bir kentaurun resmedildiği hayli şaşırtıcı bir diğer İbrahim Çallı (13.7.1882-22.5.1960) tablosuna tesadüf ettiydik 25 Aralık 2006 akşamı İMOGA’da! İbrahim Çallı’nın da doktoru olan Dr. Medeni (Akman) Bey’in (1878-1946) Burgazadası’nda mukim ailesinin köşkünden çıkan bu tablo da bizler gibi Semra Germaner ile Aloş (Teoman Germaner) ve de Süleyman Saim Tekcan davetiyle misafir olmuştu o akşam İMOGA’ya… Geçenlerde Pera Mezat’ta Burgazadası Sanatoryumu’na dair bir kartpostal serisine tesadüfle İbrahim Çallı’nın Bostancı’da Gezintiye Çıkmış Maşlahlı Hanımlar tablosunun evvel zaman içinde Dr. Medeni Bey Sanatoryumu’nun yemek salonunun duvarında asılı olduğunu görünce Burgazadası Sanatoryumu’na dair sandıkta halihazırda her ne varsa bu vesileyle huzurlarınızda…
)O(
Cesar Raymund, Plan de l’ile Antigoni, )~1910’lar), SALT Araştırma Arşivi.
* * *
Mehmet Altın, “Burgaz’da Donmuş Kareler VII: Tasvir-i Cafe”, 4.1.2013.
[…] Burgazadası’nda Gezinti Caddesi’nden yukarıda Gönüllü Caddesi’ne kadar olan alan ve içinde yer alan köşkü sahibi Sinyosoğlu’ndan satın alan Dr. Medeni (Akman) Bey, buradaki mevcut köşkü, lüzumlu ilavelerle hıfzıssıhhaya muvafık bir tarzda, iki sene içinde tâdil ederek 1928’de İstanbul’un ilk sanatoryumunu vücuda getirir.
Zevcesi, Müdüre Mihrinaz Medeni Hanımefendi himayelerindeki, teşrinisani bidayetinden nisan nihayetine kadar kaloriferleri de yanan, üç pavyon mevcutlu sanatoryumun, şarki cenubî ve cenup cihetlerinden gelen rüzgârlara açıklığı hasebi ile kış, yaz güneşli ve ılık, vâsi bahçesi ise çok canlıydı.
Cenuba nazır verandalı köşkteki umumi methalinden içeri girilince I. katta idari ve hıfzıssıhha odalarına, misafir kabul salonuna, yemek salonuna, kütüphane ve yazı odasına gidilirdi. II. ve III. katlarda şarkî cenubî cihetteki beş oda ile garbî cenubî cihetteki 5 odada beyaz lake eşyalar, ikişer yatak ve her katta da duvarları beyaz fayans kaplı apteshaneler mevcuttu.
Ne yazık ki, 1941’de Heybeliada’da açılan büyük sanatoryum nedeniyle, Burgaz Tarihi’nin satırlarına düşen bu müessesenin hastalarının, güneşlenme yerlerinden biri de bana gösterdiğiniz tasvirin Burgazada Sanatoryumu olarak aynama yansımış yeriydi.
2009 yılında, benim de gözlerimin önünde yapılan katliamla, sanatoryuma bitişik bu yerdeki sarnıcın önden yırtılması, hafriyatının yapılıp sonra da tadil edilmesi suretiyle vücuda getirilen, kâfir namlı bu müessesenin iznini ise maalesef adanın belediyesine hâkim içtimaî demokrat bir fırka tarafından verildi! Başka da ne diyeyim?
f: Adı Cadı Kadın, Burgazdası (22.3.2006).
f: Adı Cadı Kadın, Burgazdası (22.3.2006).
f: Adı Cadı Kadın, Burgazdası (22.3.2006).
f: Adı Cadı Kadın, Burgazdası (22.3.2006).
f: Adı Cadı Kadın, Burgazdası (22.3.2006).
f: Adı Cadı Kadın, Burgazdası (22.3.2006).
f: Adı Cadı Kadın, Burgazadası (30.5.2007).
f: Adı Cadı Kadın, Burgazadası (2011).
f: Adı Cadı Kadın, Burgazadası (2011).
f: Adı Cadı Kadın, Burgazdası (24.1.2014).
f: Adı Cadı Kadın, Burgazdası (24.1.2014).
Budur işte içinde İstanbul’un belki de Türkiye’nin en eski sanatoryumlarından biri ile adını bile anmak istemediğim kâfirin yerinin anılarımda aynama yansımış hali deyip, erguvan renkli ipliksi saçlarını savurarak, kıyı boyunca yüzen Burgaz Anası da bitirdi kendi hikâyesini…
* * *
Osman F. Erbelger, ““Burgaz Adası”, FYZY Dergisi 18 (Şubat 2011)22-23.
1934’te kurulan Burgazada Deniz Kulübü’nün de kurucuları arasında yer alan Dr. Medeni Akman Burgazadası mezarlığında toprağa verilmişti.
* * *
https://www.facebook.com/saltonline.tr/photos/pcb.1315009268510078/1315009138510091/?type=3&theater
Burgazada Sanatoryumu Albümü’nden #SALTAraştırma, Fotoğraf Arşivi
Dr. Medeni Akman 1926-1928 yıllarında prevantoryum olarak kullanıldıktan sonra sanatoryuma dönüştürüldü. Akman’ın yöneticiliğini yaptığı sanatoryum 1940’lı yıllara kadar hizmet verdi. Bahçenin uç kısmında, Molaki Burnu’nda 1900’lerin başında var olan dairesel ahşap yapı 1930’lara gelindiğinde yıkılmıştı.
Kaynak: Selin Karsan, “Burgazada Kentsel Sit Koruma Projesi” (yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İTÜ Fen Bilimler Enstitüsü, 2007
Burgazada Sanatoryumu Albümü’nden #SALTAraştırma, Fotoğraf Arşivi
Burgazada Sanatoryumu Albümü’nden #SALTAraştırma, Fotoğraf Arşivi
* * *
3.2.3. Sağlık Yapıları
Adalar yüzyıllardan beri tedavi merkezi niteliğini korumuştur. Adanın sakin ve huzur dolu yaşantısı, doğası ve yeşili hastalara ilaç olmuştur. Bu nedenle Adalar’da yer alan sağlık yapıları yerleşimin vazgeçilmez elemanları olarak tarihe geçmişlerdir. Burgazada’da bulunan sanatoryum Heybeliada’da 1924 yılında kurulan sanatoryumdan önce faaliyete geçmiştir (Şekil A.3. 41, Şekil A.3. 42). Eski resimlerde tespit edilen Burgazada Sanatoryumu’nun sahile yakın teras üzerinde yer alan dairesel binası bugün yok olmuştur (Şekil A.3. 43, Şekil A.3. 44). Son derece nitelikli bir yapı ve mimari üslup sergileyen bu bina adanın korunması gerekli kültür mirasına dahil edilmelidir. Eski fotoğraf ve belgelerden yararlanılarak yapılacak bir restitüsyon çalışmasıyla yapı Burgazada kentsel mekanına yeniden entegre edilebilir.
Burgazada Sanatoryumu
Gönüllü Caddesinde 6226m2’lik bir alanda yer alan 30, 32, 34, 36 numaralı yığma ve ahşap üç katlı bahçeli sanatoryum binaları 1909 yılında yapılmışlardır. Adaya Dr. Medeni Akman tarafından 1926 yılında kurulan Prevantoryum iki yıl sonra otuz yataklı Sanatoryuma dönüştürülmüştür. 1928-1940 yılları arasında Dr. Medeni Akman’ın yönetiminde Sanatoryum olarak kullanılmıştır (Şekil A.3. 45, Şekil A.3.46). Adada ilk elektrikle aydınlanan yapıdır. 1940 yılında sanatoryum kapandıktan sonra yaz aylarında çeşitli ailelere kiraya verilmeye başlanmıştır (Tuğlacı, 1992:278).
* * *
ADALAR POSTASI-1174 (4.1.2007).
Kaşıkadası’nda bir kentaur…
f: Adı Cadı Kadın, “İbrahim Çallı’nın Bostancı’da Gezintiye Çıkmış Maşlahlı Hanımlar tablosu”, İMOGA (25.12.2006).
Bostancı’da Gezintiye Çıkmış Maşlahlı Hanımlar yanı sıra Kaşıkadası sahillerinde bir kentaurun resmedildiği hayli şaşırtıcı bir diğer İbrahim Çallı tablosuna tesadüf ettik geçen akşam İMOGA’da! İbrahim Çallı’nın doktorunun Burgazadası’nda mukim ailesinin köşkünden çıkan bu tablo da bizler gibi misafir olmuştu o akşam İMOGA’ya…
f: Adı Cadı Kadın, “İbrahim Çallı’nın Kaşıkadası Sahillerinde Bir Kentaur tablosu”, İMOGA (25.12.2006).
İbrahim Çallı acaba Kentaur (at adam) Nessos ile Deianeira’yi, Euenos Irmağı yerine Kaşıkdası kıyılarında mı hayal etmişti? Ya da bir Kentaur ile su perileri Nymphaları…
Kaşıkadası’nın, Atatürk tarafından bir dönem resim çalışmaları için İbrahim Çallı’ya tahsis edildiğini biliyor muydunuz peki?
Vaktiyle Hazine tarafından ilk olarak Doktor Hıdıryan’a [Dr. Hıntır Hıntıryan] satıldıktan sonra fabrikatör Çikvaşvili’nin ardından ?1942’de J. Danon ve ortağının mülkiyetine geçen Kaşıkadası ve İbrahim Çallı’nın burada çalıştığı dönem hakkında bilgi sahibi olanların ADALAR POSTASI’na bildirmeleri ricasıyla…
)O(
İMOGA
Istanbul Museum of Graphic Arts / İstanbul Grafik Sanatlar Müzesi
Barajyolu Sok. No 14 Ünalan 34700 Üskudar İstanbul
Tel : 0216 – 470 92 92 / Faks : 0216 – 472 92 95
http://www.imoga.org
* * *
Uğur Aslanhan, “İbrahim Çallı’nın tablosu gün yüzüne çıktı”, Hürriyet (19.10.2012).
İbrahim Çallı’nın terk edilmiş bir evde uzun yıllar rulo halinde tutulan en büyük ve mitolojik tablosu “Kayalıklarda Yıkanan Çıplaklar” eseri, 80 yılın ardından gün yüzüne çıktı. Restore edilen tablo, 4 Kasım’da, Anadolu yakasının ilk müzayedesi “Karşı Müzayede”de satışa sunulacak.
Internetional Art Center (IAC) İstanbul’un kurucusu Hafize Uncuoğlu: “Bu resmin özelliği gün yüzüne hiç çıkmamış ve tamamen aileden bize gelen bir resim olması. Hikâyesi de bizi çok etkiledi. 1930’lu yıllarda Mustafa Kemal Atatürk, İbrahim Çallı’ya Kaşık Adası’nda çalışması için bir yer tahsis eder. O yıllarda Burgazada’da İbrahim Çallı’nın doktoru Mehmet Medeni Akman yaşamaktadır. Çallı ve Akman’ın dostluğu, uzun yıllar devam eder. Çallı, ‘Kayalıklarda Yıkanan Çıplaklar’ adlı eserini Dr. Mehmet Medeni Bey için yapar. O zaman bu kadar büyük tuval olmadığı için 2 tuvali birleştirerek yaptığı 2.98 X 2.18 boyutlarında bir eser. Tablo, Medeni Bey’in Burgazadası’ndaki yalısında uzun yıllar asılı kalır. Mehmet Medeni Bey’in ölümünden sonra resmin boyutundan dolayı uzun süre bakımsız kalan tablo, Bayram Karşıt’ın gözetimine geçerek restore edilir ve İbrahim Çallı’ya ait olduğu belgelenir. Ayrıca Bayram Karşıt tarafından sertifikası da verilir. Ancak eser rulo şeklinde saklandığı için Çallı’nın imzası dökülmüştür. Son olarak restorasyon işleri, Prof. Dr. Süleyman Saim Tekcan tarafından denetlenir ve korumaya alınır. Eserin, takriben 1930’lu yıllarda yapıldığı tahmin ediliyor.”
Hanize Uncuoğlu, eserin orijinalliğini kaybetmediğini sözlerine ekledi.
* * *
Haber3, 27.2.2012
http://www.haber3.com/o-tabloya-rekor-fiyat-1214137h.htm
O TABLOYA REKOR FİYAT !
İbrahim Çallı’nın ‘Bostancı Sahili’nde Gezintiye Çıkan Kadınlar’ isimli tablosu büyük çekişme sonucunda 1.7 milyon liraya satıldı.
Özbilenler Müzayede tarafından Conrad Otel’de düzenlenen 5. Geleneksel ve Çağdaş Sanat Eserleri Müzayedesi’nde, 1.150.000 TL muammen bedelle açık artırmaya çıkan İbrahim Çallı’nın ‘Bostancı Sahili’nde Gezintiye Çıkan Kadınlar’ isimli tablosu büyük çekişme sonucunda 1.7 milyon liraya satıldı. Müzayede sahibi Mehmet Özbilenler’in yönettiği açık artırmada, İbrahim Çallı’nın bugüne kadar yapmış olduğu en büyük ebatta resmi olma özelliğini taşıyan nadide eseri almak isteyen kolleksiyonerler açık artırma esnasında büyük bir çekişme sergilediler. Salonda yüksek heyecana neden olan artırmayı telefonla katılan bir sanatsever 1.7 milyon gibi büyük bir rakama satın aldı. Müzayede’de ayrıca Felix Ziem, Nazmi Ziya, Fabius Brest, Frederico Bartolini ve Burhan Doğançay gibi bir çok ünlü ressamın nadide eserleri yeni sahiplerini buldu.
__________________
Pera Mezat’ta Burgazadası Sanatoryumu kartpostallarına tesadüfle…
ADALAR POSTASI 
Bir Cevap Yazın