İstanbul Adaları Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Derneği (İAKTVKD) yönetim kurulu 12.04.2019 tarihinde yeni Belediye Başkanı Erdem Gül’le görüştü ve derneğin yeni belediye yönetiminden beklediklerine dair bazı konu başlıklarını kendisine yazılı bir metin halinde sundu. Bu metni Adalar İlçesi halkının bilgisine de sunuyoruz.
Arif Çağlar
İSTANBUL ADALARI
KÜLTÜR ve TABİAT VARLIKLARINI
KORUMA DERNEĞİ
Sayı: 2019-33
Büyükada, 12.04.2019
İlgi:
Derneğimizin yeni belediye yönetiminden beklediklerine dair
Adalar Belediye Başkanı Erdem Gül’le yapılan toplantıya sunulan
bazı konu başlıkları
Derneğimizin amaç ve hedefleri tüzüğünde yazılıdır, derneğimiz 10 yılı aşkın süredir bu amaç ve hedeflere uygun olarak çalışmaktadır. Derneğimizin bugüne kadarki çalışmaları ayrıntılı bir şekilde Adalar Postası’nda ve kısmen de derneğin internet sayfasında yayımlanmıştır.
Aşağıdaki maddeler derneğimizin Adalar’ın çok yönlü sit alanı olarak korunması için içinde bulunduğumuz güncel durum ve sorunları açısından özellikle üzerinde durulması ve dikkate alınması gereken konu başlıklarıdır.
Bu hususların şimdiye kadarki belediye yönetimleri tarafından gereğince dikkate alınmamış olması ve ilgili yasa, mevzuat, kurallar ve korumacılık ilkelerinin ihlal edilmiş olması Adalar’ın tahribine yol açmıştır. 31 Mart 2019 tarihinde yapılan mahalli seçimlerden sonra iş başına gelen yeni Adalar Belediyesi yönetiminin bu konularda tavizsiz bir duyarlılıkla çalışmasını, asla yeni tahribatlara izin vermemesini ve verilmiş tahribatı ivedilikle onarmasını diliyoruz.
Adalar Belediyesi yönetiminin korumacı ilkeler doğrultusunda alacağı her türlü karar ve uygulamada derneğimizin destek ve yardımını yanında bulacağından emin olmasını isteriz. Adalar’ın korunması konusunda 1983 yılından bugüne kadar belediye yönetimlerinin hata ve ihmallerinin bir bölümü Adalar’ın çok özel sit yapısının bilinmemesi ve bunun nasıl korunması gerektiği konusunda bilgisizlikten kaynaklanmıştır. Bu nedenle bu hataların ve bilgi eksikliğinin sürdürülmemesi için belediye yönetiminin mutlaka konunun uzmanı kişilerden bilimsel rapor ve sürekli danışmanlık hizmeti almasının önemine işaret etmek ve bu hizmet alımının sağlanmasına önemle dikkat edilmesi üzerinde durmak isteriz.
Belediyemizin her türlü karar, uygulama ve hizmetinin saydam olması gereği üzerinde tartışılamayacak bir konudur. Şimdiye kadarki belediye yönetimleri ne yazık ki bu konuda gerekli sorumluluğu göstermemiş, ilçe halkından ve derneğimizden alınan kararlar ve yapılan işlemlerle ilgili bilgiyi kısmen de olsa ve özellikle Adalar’ın korunmasıyla ilgili çok önemli ve hassas konularda saklamayı tercih etmiştir. Yeni yönetimin bu hataları tekrarlamayacağından emin olmak isteriz.
1/5000 ölçekli KANİP ve 1/1000 ölçekli KAUİP
İBB tarafından hazırlanmakta olan 1/5000 ölçekli KANİP’de ve bu plan temelinde daha sonra hazırlanacak olan 1/1000 ölçekli KAUİP’de
– 1/5000 ölçekli plana karşı derneğin açtığı dava dilekçesindeki gerekçeler ve
– 1/5000 ölçekli plana karşı Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nin kazandığı dava dilekçesindeki gerekçeler ve mahkeme kararındaki plan iptal kararı gerekçeleri
dikkate alınmalı, bunlar dışındaki plan, plan paftaları, plan raporu, plan notları ve plan hükümlerindeki korumacı ilkeler, koşullar ve koruyucu sınırlamalar aynen tekrarlanmalı ve Adalar’ın sit alanı olarak korunmasını ihlal edici planlama ve hükümlere kesinlikle yer verilmemelidir.
Özellikle:
– Kentsel Sit Alanı genişletilmemeli ve imar yoğunluğu artırılmamalıdır;
– Doğal Sit Alanlarının dereceleri I. Derece Doğal Sit olarak korunmalı ve II. ya da III. derecelere düşürülmemelidir;
– ticaret, konut+ticaret ve turizm alanları asla genişletilmemeli, konut alanları içinde pansiyonculuk, butik otel, otelcilik vb. işletmelerin açılmasına hiçbir şekilde izin verilmemelidir;
– motorlu araç kullanımı yasağı bu yasağı gevşetici ya da izafî hale getirici hiçbir uygulama ya da karara izin verilmemelidir;
– ormanlar bugünkü sınırları içinde hiçbir günübirlik ya da konaklamalı turizm ya da “rekreasyon alanı” ya da ticarî işletmeye asla yer vermeden korunmalıdır; ormanlarda gereksiz yeni yollar açılmamalı, eskileri genişletilmemeli ve toprak yolu kaplayıcı mıcır ya da asfalt malzeme kullanılmamalıdır;
– turizm ne günübirlik ne de konaklamalı olarak teşvik edilmemeli, bunun altyapısını sağlayıcı ulaşım ve ticarete yer verilmemelidir.
Önemle işaret ettiğimiz bu hususlar 1983 yılından bu yana tüm belediye yönetimleri tarafından ihlal ve iğfal edilerek Adalar’ın tahribine yol açılmıştır. Yasaya aykırı bu tür uygulamalara yeni belediye yönetimi asla yer vermemeli, asla “müktesep hak” sayılamayacak suç ve bunların oluşturdukları tahribat kararlılıkla ortadan kaldırılmalıdır.
Kentsel Sit Alanını koruyucu önlemler ve kentsel tasarım kılavuzu
1/1000 ölçekli KAUİP’le birlikte hazırlanmış olması gereken kentsel tasarım kılavuzu Adalar’ın tarihi altyapısını koruyacak ve turizm ve reklam vb. tanıtım vs. öğelerine yer vermeyecek şekilde hazırlanmalı ve titizlikle uygulanmalıdır. Üstelik Kentsel Sit Alanı’nın korunması için böyle bir kılavuzun resmen yürürlüğe girmesini beklemeye gerek yoktur. Bugüne kadarki planlama taslaklarında meydan, cadde, sokak, patika, yol ve kaldırımların kentsel yapıyı koruyucu şeklinin ne olacağı yazılmıştır, eksik olan konularda uzmanlardan bilgi alınabilir. Korunması gereken kentsel yapıya yolların ağaçlandırılması, ağaçların budanma şekli, yolların ve binaların ışıklandırılması, reklam tabelaları ve ışıklı panolar ve belediye yasa ve yönetmeliklerinde yer verilen daha birçok şey dahil olmak üzere bugüne kadar son derece denetimsiz, kural ve ilkesiz bırakılmıştır; bu çirkinliklere belediye encümeni kararlarıyla son verecek bir iradeyi geçerli kılmayı belediye yönetiminin sağlaması gerekmektedir.
Halkın yürüyüş ve gezinti alanı olan deniz kıyısı sahil şeridinin ticarî amaçla işgâl edilmesi kabul edilemez, hiçbir koruyucu planda yer almayan bu işgâllere son verilmesi gerekir. “Portatif”, “takılır-sökülebilir” gibi aldatmaca gerekçelerle kalıcı hal alan bu tür gecekondu kılıklı işgaller sahil şeridini halka kapattığı gibi Adalar’ın öngörünümünü de bozmaktadır.
Adaların Tarihi Sit özelliği açısından tescilli yapıların Koruma Bölge Kurulu’nda yapıyı tanımlayan belge dosyaları (rölöveleri, fotoğrafları) eksiktir ve birçok tarihi yapı ve özellikle modern mimari özgün örneği olarak korunması gereken yapı tescillenmeyi beklemektedir.
Motorlu araçlar
Adalar’da özel ya da ticarî her türlü motorlu araç kullanımı yasaktır. Adalar Belediyesi, kaymakamlık ve valiliğin yasa ve kararları uygulamaması sonucunda teşvik edilen motorlu araç kullanımı giderek yaygınlaşan bir suç oluşturmaktadır. Yasa ve kararların uygulanarak bu suç kaynağı derhal ortadan kaldırılmalı ve motorlu araç kullanımı yasağı tavizsiz şekilde uygulanmalıdır.
Kamu hizmeti için özel olarak izin verilen ve çok az sayıda olması gereken kamu hizmetine tahsis edilmiş araçların çok sıkı bir denetimle yalnızca görev emriyle kullanılması ve asla özel amaçlı olarak kullanılmaması sağlanmalıdır.
Kamyonlar
2007 yılında kaymakamlığın son derece yanlış ve yasaya aykırı izniyle kurulmuş olan kamyon taşımacılığı sonlandırılmalı, dört adadaki motorlu araç kooperatifleri kaldırılmalı ve ancak belediyenin denetiminde acil ve sınırlı motorlu araç taşımacılığı örgütlenmelidir.
Taşıyıcı bölükleri
Yeni icat edilmiş olan motorlu araçlı “taşıyıcı bölükleri” yalnızca motorsuz araçlarla hizmet edecek ve belediye tarafından denetlenen Adalar içi nakliye hizmeti verebilmeli, asla motorlu araçla çalıştırılmamalıdır.
Faytonlar
Faytonlar Adalar için ulaşımın tek aracı olarak kalmak zorundadır.
Ancak faytoncular:
– meslek odası olarak örgütlenmek ve üyelerini denetlemek zorundadır;
– hazırlanmış olan yönetmeliği uygulamalıdır;
Faytonlar için:
– veteriner hizmeti sağlamalı ve yeterli olacak bir hayvan hastanesi kurulmalıdır;
– Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü’nün denetimi bugünkü haliyle yetersizdir, bu kurumun atlar üzerinde gerekli denetimi sağlanmalıdır;
– İBB TUHİM’le ilişki Adalar Belediyesi’nin denetiminde düzenlenmelidir.
Yanlış bir çözüm olarak sık sık gündeme getirilen Adalar için ayrı bir “ulaşım mastır planı” yanıltıcı ve gereksizdir.
Kiralık bisiklet
Kiralık bisiklet ticareti Adalar’da yayaların, faytonların ve Adalıların bisiklet kullanımını tehlikeye sokan ve engelleyen gereksiz bir turizm işletmesi olarak can ve mal güvenliği de dikkate alınarak Adalılar’ın çok sınırlı kiralama olanağı dışında (ve belki buna da izin vermeyecek şekilde) yasaklanmalıdır.
Vapurlar, İDO ve motorlar
Adalar’a deniz ulaşımı konusunda “Vapurlarımızı Vermiyoruz” kampanyasının tezlerine uygun şekilde, vapur seferleri eskisi gibi çok sayıda yapılmalı, Mavi Marmara, TurYol, DenTur, PrensTur vb. motor seferleri Adalar’ın temel ulaşımı olmaktan çıkartılmalıdır.
İDO iskeleleri Adalar’ın planlarına aykırı olarak inşa edilmiştir ve Adalar Belediyesi haklı olarak bu iskelelerin kaldırılması için dava açmıştır, davalar sürmektedir. Motor iskeleleri ise ruhsatsız olarak inşa edilmiş ve Koruma Bölge Kurulu’nun açtığı davayla mahkum edilmiştir. Adalar Belediyesi’nin bu kaçak iskeleleri bugüne kadar korumasının nedeni anlaşılamamıştır.
Kamu alanının işgali
Kamu alanlarının
– işgaliye ödenerek işgaline;
– “portatif” adı altında kalıcı olarak gecekondulaşmasına;
– seyyar satıcılara;
– iskele civarı ve sahil şeridinin işgaline ve ticarete açılmasına;
– orman alanlarının ve sahillerin işgal edilerek ticarete açılmasına
izin verilmemelidir. Bugün Adalar’da yaygın olarak görülen bu tür işgaller şimdiye kadarki belediye yönetimlerinin ve zabıtasının görev ihmaliyle, planlama hükümlerine uymamasıyla, belediye yasası ve zabıta yönetmeliğini dahi uygulamamasıyla Adalar’ın çirkinleşmesine yol açmıştır. Yeni belediye yönetiminin bu konuda duyarlı ve kararlı davranmasını bekliyoruz.
Meydanlar, cadde, sokak, yol, patika ve kaldırımlar korunması gerekirken gereksiz yere bozulmuş, Kentsel Sit’in özgün öğeleri yok edilmiştir. Meydanların turizm ticaretine paşkeş çekilerek kamu alanı olmaktan çıkarılması Kentsel Sit yapısını ortadan kaldırıcıdır (özellikle meydanlar için “Büyükada’nın Meydanları” kitabı temel alınarak Büyükada’nın meydanlarının kamu alanı olarak kullanıma açılması, sahil şeridi de dahil olmak üzere belediyeye işgaliye ödeniyor olsa dahi ticarî işgalden arındırılması gerekmektedir; diğer adalar için de meydanları ve sahil şeridini yalnızca yaya kullanımına açıcı hale getirilmesi gerekmektedir. Aynı şekilde cadde ve sokaklardaki işgaller kaldırılmalıdır.
Kaldırımlar gereksiz yere yükseltilmiş, ev ve bahçe girişleri yükseltilen kaldırım ve yol kotlarının altında bırakılarak bu girişler, kapı ve basamakların özgün yapısı bozulmuştur. Kaldırımların yükseltilmesi ve her asfalt maddesinin ele geçirilmesiyle yolların asfaltla yükseltilmesi yanlıştır. Doğru bir planlamayla gereksiz yere yanlış şekilde yükseltilmiş olan kotlar düşürülmelidir.
Park ve meydan ve yolların hangilerinin İBB’ye hangilerinin Adalar Belediyesi’ne ait olduğunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Hizmetler ve sorumluluk açısından bugünkü karma durum gereksiz bir kargaşa yaratmaktadır. Adalar’da olmaması gereken “ana arter” kavramıyla İBB’nin Adalar’a müdahalesi sonlandırılmalıdır. Adalar Belediye zabıtası yanında işlevsiz ikinci bir İBB zabıtasının varlığı gereksizdir.
Hazineye, Milli Emlak’a, Vakıflara ve Devlet Vakıflarına ait parseller
Bu parsellerin kullanımın belediyenin de denetiminde olması gerektiği bugüne kadar çoğu kez göz ardı edilmiştir. Kentsel ve Doğal Sit Alanlarında azımsanmayacak sayıda ve büyüklükteki bu parsellerin ve kısmen üzerlerindeki tescilli ve tescilsiz ruhsatlı yapıların belediyenin de denetiminde olduğu unutulmamalı ve gerekli korumacı önlemlerin alınması sağlanmalıdır.
Yasaya aykırı yapılaşma, gecekondular ve “imar barışı”
Adalar Belediyesi her türlü yasaya aykırı yapılaşmayı kısmen de olsa yasal hale getirerek bir tür suçluyu ödüllendirmeden başka bir anlam taşımayan “imar barışı”nın Sit Alanları’nda geçerli olmaması için Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın başvurusunu desteklemeli ve İstanbul’un bazı bölgelerinin olduğu gibi Adalar İlçesi’nin de “imar barışı” kapsamı dışında bırakılması konusunda her türlü girişimi yapmalıdır.
Arkeolojik değerler
Taş ve maden ocakları da dahil olmak üzere Adalar’daki her türlü tarihi eser ve arkeolojik kalıntının korunması için büyük dikkat ve çaba harcanması gerekir. Adalarımız arkeolojik sit alanı olarak tanımlıdır. Adalar Belediyesi bunu ihlal edici Yassıada ve Sivriada plan ve girişimlere karşı haklı olarak dava açmıştır. Diğer Adalar’daki arkeolojik kalıntıların korunması bugüne kadar yeterli olmamıştır.
Doğal Sit ve biyolojik çeşitlilik
Adalar’ın kara ve denizindeki bitki ve hayvan türlerinin çeşitliliği ve zenginliği tavizsiz olarak korunmalı, böyle bir koruma için her türlü önlem alınmalıdır. Özellikle ormanlık alanlarda, yamaçlarda ve sahillerin kara ve deniz alanlarında bugüne kadar gerekli korumacı hassasiyet gösterilmemiş, gerekli önlem alınmamıştır. Güncel olarak Heybeliada Değirmen Burnu ve Burgazadası Marta Koyu örneklerinde Adalar Belediyesi’nin bu konuda gerekli duyarlığı göstermesi beklenmektedir.
Örnek olarak Doğal Sit ve orman alanı olan Büyükada’da Âşıklar Yolu’nda ve Dil Burnu’nda, Burgazadası orman yollarında motorlu araçların seyri amacıyla mıcır dökülmüş olması ve yolun başlangıç ve bitiş bölümlerine asfalt dökülmesi bu yolların doğal yapısını bozmuştur.
Çevre sağlığı açısından son derece tehlikeli olduğu gibi Adalar’ın bitki ve hayvan örtüsüne son derece zarar veren genel ilaçlamanın yapılmaması konusunda Adalar Belediyesi gerekli engellemeyi yapmalı ve zararlılarla spesifik ve doğal mücadelede öncü olmalıdır. Şimdiye kadarki belediye yönetimleri bu konuda gerekli duyarlığı göstermemiştir. Son senelerde ıhlamur, fındık gibi ağaçlara musallat olan çamkese böceği gibi allerjen olan Beyaz Amerikan Kelebeği’yle çevre sağlığına özen gösterilerek ilaçlamaksızın uygun mücadele yapılması gerekmektedir.
Balık avının yasak olduğu dönemlerde Adalar’ın çevresindeki koruma altına alınmış sularda avlanılması ve trollerin ada kıyılarında avlanmasına kesinlikle izin verilmemesi gerekir. Bu konudaki denetimde Adalar Belediyesi kaymakamlığa yardımcı olmalıdır.
Adalar Kent Konseyi
2014-2019 dönemi Kent Konseyi ve yönetimi hileli seçimle maluldür. Bunun sorumlusu belediye başkanı Atila Aytaç’tır, hileli seçimle yönetimi ele geçiren ve sürdüren yönetim kurulu üyeleridir, yasal müdahele hakkı olan kaymakamlıktır ve nihayet hileli seçim sonucuna karşı çıkmayarak hileye meşrutiyet kazandırmaya çalışan dernek, kuruluş, kurum ve kişilerdir.
Savcılık seçim belgelerine el koymuştur, derneğimiz bu apaçık hileye başından beri karşı çıkmıştır ve dava açmıştır. Hukuk yapımızın hali içinde mahkeme yürütmeyi durdurmamıştır, davayı reddetmiştir, derneğimizin Danıştay’a başvurusu sonucunda davaya bakmayı kabul etmek zorunda kalmıştır, hukuka aykırı nedenlerle davayı aleyhimize sonuçlandırmıştır, dernek bunun üzerine yeniden Danıştay’a başvurmuştur, dava bu aşamada halen sürmektedir.
Belediye yasasına göre belediyenin bir kuruluşu olarak kurulan ve çalışan kent konseyi belediye başkanlığının sorumluluğu altında, belediyenin desteği ile çalışan bir kuruluştur. Belediye başkanlığı üzerinde yasaya aykırı, Adalar’ın korunmasına karşı her türlü hile ve desiseyle, türlü düzenbazlıklarla kâr elde etmek peşinde belediye üzerinde baskı oluşturmak isteyenlere karşı, belediyenin düzgün çalışabilmesi, yasa ve dürüstlük ilkesine bağlı kalarak yasanın emrettiği şekilde Adalar’ın sit alanı olarak korunması için belediye yönetimi kent konseyinden kendi çalışmalarını kolaylaştırıcı ve yasa karşıtı güçlerin baskısını telef edici yardımcı bir baskı unsuru olarak yararlanabilir. Bunun önkoşulu elbette dürüst ve Adalar’ın sit alanı olarak korunması ilkesiyle çalışan bir kent konseyidir. Yeni dönemde böyle bir olanağın gerçekleşeceğini umarız.
Yeni dönemde çalışmalarınızda başarılar dileği ve saygılarımızla,
Dernek Yönetim Kurulu Üyeleri
Arif Çağlar, Engin Damcı, Şahika Savran, Murat Ceyişakar, Mahire Tanış
İSTANBUL ADALARI KÜLTÜR ve TABİAT VARLIKLARINI KORUMA DERNEĞİ
Güzeller Sokağı 34, Büyükada, TR-34970 Adalar – İstanbuladalarkoruma@adalarkoruma.org
ADALAR POSTASI 
Bir Cevap Yazın