Ada(lar) topografyası atlı araba çalışmasına münâsip midir?

Gönderen: adalarpostasi | 09 Şubat 2020

Ada(lar) topografyası atlı araba çalışmasına münâsip midir?

Fritz Koenig (1924-2017), Chairot, 1957.
Peggy Guggenheim Koleksiyonu.

Ada(lar) topografyası atlı araba çalışmasına münâsip midir?

At-bilmez insanların nedense çok konuştuğu zamanede bu suali, arada sırada duyar olduk! Önceleri sinek vızıldaması gibi nahoş ama bir o kadar da üstünde durulması gereksiz ufak bir saçmalık idi. Bir yalanın sıkça tekrarlanması neticesinde onun “doğru” olduğuna inanmak halinin karşımıza çıkması mes’elesi göz önüne alındığında, bu konuda artık cevap vermek gerekmektedir. Aksi halde yanlış bilinen doğrular kervanına bu masum görünüşlü yalan da katılacaktır.

Adalar’daki yerleşim yerlerine ulaşım kayıtlı tarih müddeti boyunca atlı arabalar ve eşeklerle yapılmıştır. İmara açık yerler, eldeki gerçek beygir gücüyle mükemmelen ulaşılabilen yerlerdi. Zaten evler de “münâsip” yerlerde yapılmıştı. Büyükada iki, diğer iskâna açık adalar da iskele mevkiilerinden rahatlıkla ulaşılabilen tek muhtarlık şeklinde eskiden beri teşkilatlanmış idi. Etrafında tur yapılabilen Adalar’ın yolları da atlı araba kullanımına göre açılmış idi.

At hayvanının araba çekmesini “vahşet”, “zulüm”, “sömürü” vs. tabirlerle ifade etmek isteyenler —bu indȋ tanımlarının kifâyetsiz kaldığını gördüklerinde— mes’eleye “ilim” dünyasından da bir destek bulmak adına Adalar’ın topografik yapısının atlı araba ulaşımına uygun olmadığı bahanesine sığınmayı îcad etmişlerdir!

Halbuki at hayvanı doğru bakım ve çalışma şartları altında Adalar’ın mevcut yollarında rahatlıkla araba çekebilmektedir. Zaten yaşanmış tarih de buna şahittir. Atın gücü atçılık becerileriyle birleştiğinde insanlık uzun mesafeler katedebilmiştir. Bazı yolculuklar daha yorucu olabilmektedir lakin attaki yorgunluk doğru bakımla halledilemeyecek bir dert değildir. Atın nal izleri medeniyet yolculuğumuzda biz insanların hep yanıbaşında olmuştur. Arazi üzerindeki yüksekliklerin buna mâni olacağını düşünen var ise de dünya üzerinde neredeyse her yere uzanan insan/at ortak tarihine bakmasında mutlak surette fayda bulunmaktadır. Sadece tabak gibi düz ovalarda değil hemen her yerde hayat atlarla beraber yaşanmıştır.

Madem yollar konusunda bir hassaslık mevzubahistir, bu hassasiyeti gösterenler neden ada yollarının nispeten yakın tarihlerde asfalt kaplanmasına ses çıkartmamışlardır? Maksat at hayvanının refahı olmuş olsa idi, asfalt yollar ve daha düne kadar tamir edilmeyen düşük rögar kapaklarını sorun etmek çok daha at odaklı bir davranış olurdu. Çalışan atların dinlenebilmesi için şart olan padok alanından söz bile etmiyorum.

Ada’nın topografyası derken sakın ola şimdiye kadar iskâna açılmamış yerleri kastediyor olmasınlar? Nereden çıktığı tam olarak bilinmeyen (?) “akülü ucube” seviciliği ve hemen akabinde gelmesi hayalleri kurulan motorlü araç merakı sakın ola şuur altındaki kimi istekleri gösteriyor olmasın?!

Atın gücünü bilmeyen, atçılığa uzak zihniyetler yokuş ve inişleri şikâyet ederlerken atın hayatına kastediyorlar! Çalışmak atı bitirmez, çalışmamak atı yok eder. Bir at ile ne bir yokuş çıkmış, ne de bir yokuş inmiş kimselerin lafına cevap yetiştirmek mecburiyetinde kalmak, atçılığımızın düştüğü durumu maalesef alenen göstermektedir. Şikâyet etmenin yeri değildir. Toprak veya arnavut kaldırımı yollar atlar için daha iyidir. Asfaltı sorun etmeyenlerin, yokuşu bahane etmesi hiç inandırıcı değildir. Ada topografyası atlı hayat için gayet münasiptir. Aksini iddia etmek ise at adına kötü niyetlilik değilse bilgisizliktir.

Emin Mâhir Başdoğan
İAKTVKD (İstanbul Adaları Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Derneği) Yetkilisi, At ve Atçılık uzmanı

_____________________________________________
ADA, AT ve BİZ’e dair
Adalar Postası’nda yayımlanan yazılar…

• “İstanbul Adaları’nda Trafik Canavarının Usulsüz Seyrine Seyirci Kalmayacağız!… Faytonlarımızı da Vermeyeceğiz!…”, Adalar Postası-2684 (21.3.2012).
https://wp.me/p2Emvm-36E

• Emin Mâhir Başdoğan, “Ada, At ve Biz”, Adalar Postası-2756 (10.5.2014).
https://wp.me/s2Emvm-2756

• Ada, At ve Biz Çalışma Grubu, “At ve Faytondan Yana”, Adalar Postası-2766 (27.8.2014).
http://wp.me/s2Emvm-2766

• Emin Mâhir Başdoğan, “Hariçten Bir Gazel ve/ya Taaa İçten Bir Sesleniş”, Adalar Postası-2767 (5.9.2014).
https://wp.me/s2Emvm-2767

• Arif Çağlar, “Adalar’da Motorlu Araç Trafiği İcat Etmek İsteyen Kim?”, Adalar Postası-2794 (30.4.2016).
https://wp.me/s2Emvm-2794

• Hakkı Taşdemir, “Adalar’da Sürdürülebilir Ulaşım (mış), Adalar Postası-2796 (3.5.2016).
https://wp.me/s2Emvm-2796

• Ada, At ve Biz Çalışma Grubu, “Fayton Taşımacılığı Uygulama Esasları…”, Adalar Postası-2800 (27.6.2016).
https://wp.me/s2Emvm-2800

• Arif Çağlar, “İAKTVKD’nin Adalar’da Çalıştırılan Atlarla İlgili Güncel İki Girişimi…”, Adalar Postası-2801 (15.7.2016).
https://wp.me/s2Emvm-2801

• Tekin Deniz, “At”, Adalar Postası-2873 (15.9.2018).
https://wp.me/s2Emvm-2873

• Şahika Savran, “BirGün Gazetesi ÖDP’nin At Ölümlerine Dair Zırvasını Nihaî Hakikatmış Gibi Yayımlamış”, Adalar Postası-2881 (05.01.2019).
https://wp.me/s2Emvm-2881